Η Jessica Ennis, ο Michael Phelps και ο Tiger Woods έχουν αναφέρει πολλές φορές τη σημαντικότητα των κινήτρων σαν θεμέλιο για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των αθλητών αλλά και τη σημασία της παρακίνησης
(motivation) εκ μέρους των προπονητών και των αθλητικών ψυχολόγων.
Χωρίς την παρακίνηση ακόμη και ο πιο ταλαντούχος αθλητής δεν μπορεί ποτέ
να φτάσει και να πετύχει την απόλυτη επίδοση του. Το πώς αντιλαμβάνεται
και το πώς αντιδρά ο αθλητής στο αγώνισμα του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο
με την παρακίνηση. Η χαμηλή ή υψηλή παρακίνηση εξαρτάται από την
προσωπικότητα του αθλητή.
Πώς όμως καταλαβαίνουμε και πότε αποφασίζουμε ότι ένας αθλητής βρίσκεται σε παρακίνηση?
Για παράδειγμα ο Γιάννης, ένας αθλητής του τένις αναζητά αντιπάλους οι οποίοι αποτελούν πρόκληση για το παιχνίδι του γιατί είναι πιο καλοί από εκείνον. Είτε κάνει προπόνηση είτε κάνει αγώνα αναζητά το μέγιστο της απόδοσης του και ευχαριστιέται με την εξέλιξη και βελτίωση του έστω και αν χάνει 5-0 σε ένα σετ ή 40-0 σε ένα game. Ο Γιάννης απλά μεγιστοποιεί το ταλέντο του στο τένις. Τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα της παρακίνησης είναι σημαντικοί παράγοντες για την αύξηση της απόδοσης και για το πώς οι αθλητές σκέφτονται πριν, κατά και μετά τη διάρκεια του αγώνα.
Όταν ο αθλητής/τρια κάνει αθλητισμό από καθαρή ευχαρίστηση και εσωτερική διάθεση στοχεύοντας στη βελτίωση των ατομικών επιδόσεων του, τότε διακατέχεται από εσωτερική παρακίνηση. Αντίθετα όταν κάποιος κάνει αθλητισμό στοχεύοντας σε κάποια εξωτερική αμοιβή (οικονομική αμοιβή, θέση στο πανεπιστήμιο κ.τ.λ.) τότε η παρακίνηση είναι εξωτερική. Η δύναμη των εσωτερικών κινήτρων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή των εξωτερικών και είναι εκείνη που κάνει τους αθλητές να επιδιώκουν στόχους υψηλούς και να απολαμβάνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση κατά την πραγματοποίηση τους.
Ωστόσο τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετός λόγος για τα κίνητρα και τις εξωτερικές αμοιβές που εισπράττουν οι αθλητές μετά από κάποιες επιτυχίες με αποτέλεσμα να έχουν στοχοποιηθεί οι υλικές απολαβές ως αποτέλεσμα για την επαγγελματοποίηση του αθλητισμού και τη μη ευχαρίστηση των αθλητών από την ίδια τη διαδικασία. Από την άλλη μεριά κάποια θεωρητικά μοντέλα υποστηρίζουν ότι ένας αθλητής/τρια παρακινείται να κάνει αθλητισμό γιατί υπολογίζει ότι η προσπάθεια του θα ανταμειφθεί. Κατά συνέπεια τα κίνητρα (εσωτερικά και εξωτερικά) κάνουν τον αθλητή να προσπαθεί και η απόδοση που θα έχει, θα φέρει ανταμοιβή.
Ο αθλητής/τρια θα λάβει ικανοποίηση από τις αμοιβές και αυτό με τη σειρά του θα τον κάνει να θέσει νέα μελλοντικά κίνητρα. Το άτομο θα λογαριάσει πόσο δίκαιη είναι αυτή η αμοιβή βάση των προσδοκιών και των “δεδομένων” που έχει και είναι πιθανό αν δεν ικανοποιηθεί και δεν πάρει αυτά που αισθάνεται ότι “δικαιούται” να μειώσει τα μελλοντικά του κίνητρα.
Είναι λοιπόν σαφές ότι οι αθλητές θα πρέπει να απολαμβάνουν προνομίων και αμοιβών προκειμένου να νιώθουν ευχαρίστηση από αυτό που κάνουν και να παρακινούνται να θέτουν νέους, υψηλότερους και σημαντικότερους στόχους. Το κομβικό σημείο είναι ότι τα εξωτερικά κίνητρα δεν θα πρέπει με κανένα τρόπο να αντικαταστήσουν τα εσωτερικά (π.χ. ευχαρίστηση από την ατομική εξέλιξη) αλλά να συνδυαστούν για καλύτερα και υψηλότερα αποτελέσματα αλλά και μεγαλύτερη ευχαρίστηση και ικανοποίηση από τη μεριά του αθλητή.
Αρθογράφος
