Γράφτηκε από: Βαρβάρα Μαγνησαλή, Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος, MSc.
Πολλοί αναρωτιούνται πώς οι επαγγελματίες αθλητές μπορούν να επιτύχουν, να διατηρήσουν και να βελτιώσουν τις ήδη εξαιρετικές τους επιδόσεις. Η πλειοψηφία συμφωνεί ότι η δέσμευση στην προπόνηση αποτελεί σημαντικό μέρος αυτής της διαδικασίας. Είναι γνωστή άλλωστε η φράση “Practice makes perfect”.
Ισχύει όμως ακριβώς έτσι;
Ο Σουηδός ψυχολόγος Anders Ericsson (1993) υποστήριξε έπειτα από πολυετή έρευνα ότι απαιτούνται 10.000 ώρες (20 ώρες για 50 εβδομάδες το χρόνο για δέκα χρόνια = 10.000) σκόπιμης προπόνησης για να γίνει κάποιος εξαιρετικός σχεδόν σε οτιδήποτε. Τέλεια! Άρα σε 10,000 ώρες, ή αλλιώς σε 10 χρόνια μπορώ να γίνω επαγγελματίας στο τένις! Ή μήπως όχι; Οι περισσότεροι προπονητές ή/και αθλητές που διαβάζουν τη συγκεκριμένη έρευνα ξεχνούν να εστιάσουν στην κύρια αρχή, αυτή της σκόπιμης προπόνησης.
Τί σημαίνει Σκόπιμη Προπόνηση;
Η σκόπιμη προπόνηση αναφέρεται σε ένα ειδικό τύπο (μορφή) προπόνησης που είναι σκόπιμη και συστηματική. Ενώ η τυπική προπόνηση μπορεί να περιλαμβάνει χωρίς σκέψη επαναλήψεις, η σκόπιμη προπόνηση απαιτεί εστιασμένη προσοχή και πραγματοποιείται με τον συγκεκριμένο στόχο βελτίωσης των επιδόσεων.
Η μεγαλύτερη πρόκληση της σκόπιμης προπόνησης είναι να παραμείνει ο αθλητής συγκεντρωμένος. Αρχικά, η παρουσία στην προπόνηση και η εκτέλεση των απαιτούμενων επαναλήψεων είναι το πιο σημαντικό κομμάτι. Μετά όμως από κάποιο χρονικό διάστημα αρχίζουμε να παραβλέπουμε τα μικρά, απρόσεχτα λάθη και να χάνουμε τις καθημερινές ευκαιρίες βελτίωσης.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η φυσική τάση του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι να μετατρέψει τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές σε αυτόματες συνήθειες. Για παράδειγμα, ένας νέος αθλητής μπάσκετ αρχικά πρέπει να σκεφτεί προσεκτικά κάθε βήμα της διαδικασίας ντρίπλας. Έπειτα όμως από πολλές επαναλήψεις, μπορεί να εκτελέσει αυτήν την ακολουθία αυτόματα. Όσο περισσότερο επαναλαμβάνουμε ένα έργο, τόσο πιο "ασυλλόγιστα"γίνεται. Φυσικά η αυτοματοποίηση των δεξιοτήτων λειτουργεί υπέρ του αθλητή καθώς εξοικονομεί γνωστική ενέργεια και χρόνο, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί «εχθρό» της σκόπιμης προπόνησης.
Η «παγίδα» εμφανίζεται καθώς ο αθλητής όταν καλείται να επαναλάβει ξανά και ξανά το ίδιο έργο, υποθέτει ότι βελτιώνεται. Πολύ συχνά, υποθέτουμε ότι βελτιωνόμαστε απλώς και μόνο επειδή κερδίζουμε εμπειρία, ενώ στην πραγματικότητα, απλώς ενισχύουμε τις τρέχουσες συνήθειες μας - δεν τις βελτιώνουμε.
Τι μετατρέπει την τυπική προπόνηση σε σκόπιμη προπόνηση;
- Επανάληψη: το κλειδί της σκόπιμης προπόνησης είναι η επανάληψη. Οι αθλητές διακρίνονται επειδή προσπαθούν ξανά και ξανά.
- Εξέλιξη: τείνουν συνεχώς να βελτιώνονται και να προκαλούν τον εαυτό τους τόσο σε πνευματικό όσο και σωματικό επίπεδο. Για παράδειγμα, όταν προπονείται στις ελεύθερες βολές, στέκονται απέναντί του κάποιοι πηδώντας πάνω κάτω, κουνώντας τα χέρια, με στόχο να δυσκολέψουν το έργο του και ο αθλητής να εξελίξει τη δεξιότητα συγκέντρωσης και προσοχής.
- Συγκέντρωση: Ο καθορισμός στόχων εδώ αποτελεί σημαντική τεχνική για να χρησιμοποιήσουν οι παίκτες, ειδικά οι συγκεκριμένοι στόχοι που αφορούν τη διαδικασία. Οι στόχοι διαδικασίας αφορούν συγκεκριμένες συμπεριφορικές ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιηθούν ώστε να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος, όπως η σκόπιμη διατήρηση του κέντρου βάρους σε μια πιρουέτα στο καλλιτεχνικό πατινάζ. Άλλες τεχνικές οι οποίες θα βοηθήσουν τη συγκέντρωση είναι η προ-αγωνιστική ρουτίνα , οι λέξεις-κλειδιά και η νοερή προπόνηση.
- Ανατροφοδότηση: από τα πιο σημαντικά στοιχεία της σκόπιμης προπόνησης είναι η κατάλληλη ανατροφοδότηση. Το πρώτο αποτελεσματικό σύστημα ανατροφοδότησης είναι η καταμέτρηση. Τα πράγματα που μετράμε είναι αυτά που βελτιώνουμε (πχ. αριθμός επιτυχημένων βολών) και επιπλέον μόνο μέσω της κταμέτρησης γνωρίζουμε αν δεν βελτιωνόμαστε. Το δεύτερο αποτελεσματικό σύστημα ανατροφοδότησης είναι η καθοδήγηση. Σε πολλές περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατο να εκτελέσετε ένα έργο και να μετρήσετε την πρόοδό σας ταυτόχρονα. Οι καλοί προπονητές μπορούν να παρακολουθήσουν την πρόοδό σας, να βρουν μικρούς τρόπους βελτίωσης και να σας διατηρήσουν υπεύθυνους ώστε να καταβάλλετε κάθε δυνατή προσπάθεια καθημερινά.
Η σκόπιμη προπόνηση δεν αποτελεί μαγικό χάπι, αλλά αν καταφέρετε να διατηρήσετε την προσοχή και τη δέσμευσή σας, τότε η προοπτική της σκόπιμης προπόνησης είναι αρκετά δελεαστική: να αξιοποιήσετε στο έπακρο τις δυνατότητές σας.
* σωστή απάντηση κουίζ: Player Α
http://sportpsychology.me/#services
