ΑΓΧΟΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ...

Γράφτηκε από: Μαγνησαλή Βαρβάρα



Αθλητισμός και Άγχος συχνά πάνε μαζί.  Νομίζω ότι δεν υπάρχει αθλητής -μικρός ή μεγαλύτερος σε ηλικία, ερασιτέχνης ή επαγγελματίας, σε ατομικό ή ομαδικό άθλημα,  ο οποίος δεν έχει βιώσει έστω μια φορά στην αθλητική του πορεία αυτό το συναίσθημα. Είναι δύσκολο να ορίσουμε ακριβώς τι είναι άγχος, καθώς δεν υπάρχει συμφωνία στον επιστημονικό χώρο και μπορεί να το συναντήσουμε και με διαφορετικούς όρους, όπως στρες, διέγερση κ.α.

Τι είναι το άγχος και ποια τα συμπτώματα αυτού;
“Άγχος είναι η συναισθηματική αντίδραση σε μια αντιληπτή απειλή” (Θεοδωράκης, 2010). Με άλλα λόγια, είναι η κατάσταση κατά την οποία επιβάλλεται στο άτομο  μια απαίτηση-πρόκληση και το άτομο καλείται να την αντιμετωπίσει. Οι ψυχολόγοι διακρίνουν δύο τύπους άγχους, το χαρακτηριστικό και το περιστασιακό άγχος.
- Χαρακτηριστικό άγχος: αναφέρεται σε μια πτυχή της προσωπικότητας του ατόμου, όπου το άτομο αντιλαμβάνεται ως απειλητικές ακόμα και μη αντικειμενικά απειλητικές καταστάσεις
- Περιστασιακό άγχος: αναφέρεται σε προσωρινά συναισθήματα άγχους σε μια συγκεκριμένη κατάσταση.
Τα συμπτώματα είναι ποικίλα και διαφέρουν από αθλητή σε αθλητή και από περίσταση σε περίσταση.  Κατηγοριοποιούνται σε τρεις κατηγορίες:
- Γνωστικά συμπτώματα: σχετίζονται με τη διαδικασίας σκέψης, όπως  φόβος, αναποφασιστικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, μειωμένη αυτοπεποίθηση και ηττοπάθεια κ.α.
- Σωματικά συμπτώματα: περιλαμβάνουν μυϊκή ένταση, τρέμουλο στα χέρια και στα πόδια, αύξηση καρδιακού ρυθμού, εφίδρωση, στομαχόπονο, τάση για εμμετό κ.α.
- Συμπεριφορικά συμπτώματα: αφορούν τη συμπεριφορά του ατόμο, να τρώει τα νύχια του, αποφυγή βλεμματικής επαφής, ασυνήθιστη εσωστρεφή ή εξωστρεφή συμπεριφορά κ.α.
Τι προκαλεί και επηρεάζει την εμφάνιση του άγχους στον αθλητή; 
Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για συγκεκριμένους και σταθερούς παράγοντες που επηρεάζουν τον αθλητή, μιας και κάθε αθλητής έχει την δική του προσωπικότητα και τις δικές του εμπειρίες. Η παρουσία φιλάθλων στις κερκίδες, οι υψηλές προσδοκίες των τρίτων, η επικέντρωση του αθλητή στη νίκη, η επιστροφή μετά από έναν τραυματισμό, η κρίσιμη στιγμή σε ένα παιχνίδι, ένα λάθος, είναι μόνο κάποιοι από τους παράγοντες που μπορεί να αγχώσουν έντονα έναν αθλητή.Επίσης, η ποιότητα και το επίπεδο της προπόνησης, καθώς και ο τρόπος που προπονεί ένας προπονητής μπορεί να προκαλέσει άγχος απόδοσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ερασιτέχνες αθλητές βιώνουν μεγαλύτερα ποσοστά άγχους σε σχέση με τους επαγγελματίες, εξαιτίας της εμπειρίας των δεύτερων. Επίσης, έχει βρεθεί ότι αθλητές ατομικών αθλημάτων αγχώνονται περισσότερο απ’ ότι εκείνοι που συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα, καθώς η ομάδα ελαφρένει την πίεση.
Γιατί κάποιοι αθλητές διαπρέπουν υπό πίεση ενώ άλλοι “τα χάνουν”;
Έρευνες δείχουν ότι η αυτοπεποίθηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο πως θα ανταποκριθεί ένας αθλητής στα συμπτώματα του άγχους, όταν καλείται να αντιμετωπίσει μια πρόκληση. Οι αθλητές που είναι σίγουροι για τις ικανότητές τους, είναι πιο πιθανό να έχουν θετική αντίδραση απέναντι στο συναίσθημα του άγχους. Οι επαγγελματίες αθλητές είναι συχνά τόσο επικεντρωμένοι στην συμπεριφορά τους, που μεταφράζουν το άγχος ως ενθουσιασμό για την πρόκληση και όχι ως ανησυχία. Όσο πιο ενισχυμένη αυτοπεποίθηση, τόσο πιο μικρή η πιθανότητα να αισθανθεί ανησυχία και άγχος ένας αθλητής. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο για την αντιμετώπιση του άγχους είναι η πνευματική ετοιμότητα του αθλητή. Όταν ένας αθλητής έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει και να μεταφράζει προς όφελός του τα συμπτώματα του άγχους, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να διαπρέψει αντί να “τα χάσει”.
Πώς να διαχειριστείς το άγχος;
- Δέξου ότι το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα. Αναγνώρισέ το, αλλά μην επικεντρωθείς σε αυτό.
- Προετοιμάσου σωματικά φτάνοντας έγκαιρα στο χώρο, κάνε καλό ζέσταμα, μπες στο αγωνιστικό χώρο ώστε να προσαρμοστείς.
- Προετοιμάσου πνευματικά με την τεχνική της Νοερής Απεικόνισης. Βρες ένα ήσυχο μέρος, κλείσε τα μάτια, χαλάρωσε, πάρε αναπνοές και οραματίσου τον εαυτό σου να αγωνίζεται. Οραματίσου ότι αποδίδεις χωρίς λάθη.
- Χρησιμοποίησε τεχνικές χαλάρωσης, όπως η προοδευτική μυική χαλάρωση, ασκήσεις αναπνοών κ.α. Είναι σημαντικό η εκπαίδευση των τεχνικών να γίνται πρώταρχικά στις προπονήσεις, ώστε να μπορέσει ο αθλητής να μάθει πως λειτουργεί και τι τον βοηθάει.
- Επικεντρώσου σε αυτό που έχεις να κάνεις και όχι στο αποτέλεσμα. Απόλαυσε τη στιγμή και το παιχνίδι.
- Μετά το παιχνίδι κάνε απολογισμό. Επικεντρώσου σε αυτά που σε βοήθησαν να αποδόσεις καλύτερα και επανεξέτασε ότι εμπόδισε την απόδοσή σου.
- Σχεδίασε την προπόνηση ώστε να προσομοιάζει του αγώνα. Προκαλώντας παρόμοιες συνθήκες, καταφέρνεις να προκαλέσεις και παρόμοια συναισθήματα έχοντας τη δυνατότητα να εκπαιδευτείς στο πώς να τα διαχειριστείς κατάλληλα.
Θυμηθείτε ότι το άγχος είναι κάτι που όλοι βιώνουν, ανεξάρτητα αν ανήκουν ή όχι στον αθλητικό χώρο και το πρώτο βήμα είναι να το αποδεχτείτε. Με την κατανόηση του προπονητή και των γονέων (όταν πρόκειτε για μικρούς αθλητές) για το τι είναι άγχος και πως προκαλείτε, μπορεί ένας αθλητής να μάθει να το διαχειρίζεται και γιατί όχι, να το χρησιμοποιεί προς όφελός του!

«Ένας σκέιτερ βιώνει πολλά διαφορετικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Το κλειδί είναι να παραμέινεις ήρεμος. Νιώθεις λίγο ανήσυχος, λίγο νευρικός, λίγο ασταθής. Τότε είναι που πρέπει να εμπιστευτείς τα συναισθήματά σου, να εμπιστευτείς τις ικανότητές σου. Πίστεψε σε αυτό που έχεις εργαστεί τόσο πολύ καιρό να πετύχεις. Έχε πίστη στον εαυτό σου.»

Elvis Stojko/ Ολυμπιονίκης Καλλιτεχνικό Πατινάζ



http://sportpsychology.me/blog/agxos-ston-athlitismo.html